Yollarda Hayat Var...: UMUT (YAŞAM) TÜNELİ / SARAYBOSNA

Saraybosna'ya giderken, görmek istediğim yerlerin başında geliyordu Umut (Yaşam) Tüneli. 4 koca yıl süren kuşatmada
şehre ilaç ve yemek girmesine izin verilmediğinden, bombardımandan kurtulan insanların çoğu açlıktan veya hastalıktan ölmüş.

Ee silahları da yokmuş tabii.

Avrupa'nın göbeğinde yaşanan bu can pazarına herkesin sessiz kalması akıl alır gibi değil.

Tünel Hakkında

Savaşın bitmesine 1,5 yıl kala (keşke baştan yapsalarmış) bir grup mühendis toplanıp, şehrin tek zayıf noktası olan havaalanından (o zaman Birleşmiş Milletler kontrolünde) geçme planları yapmış.

Aslında önceden de bu bölgeden geçmeye çalışan çok insan olmuş ama hareket sensörlü silahlardan kurtulamamışlar ya ölmüşler yada sakat kalmışlar.

Ya kuş olup uçmalı ya da köstebek gibi kazmalı diyerek projeler hazırlanmış ve en uygun nokta belirlenmiş,

Işıklı gözüken yol, Umut Tüneli

Kolar ailesi, evlerinin kapılarını, bu iş için açınca, Sırplara çaktırmadan kazmalar, küreklerle kazmaya, etrafını tahtalarla sağlamlaştırmaya başlamışlar, dize kadar gelen suya, çamura, ölüm korkusuna rağmen, karşılıklı olarak kazıp, havaalanının altından geçen 800 metre uzunluğundaki umut tünelini sadece 4 ay 4 günde bitirmişler.

Savaşın seyrini, bu tünel değiştirdi deniyor çünkü hem yiyecek, ilaç, hem de silah girişi sağlanmış. Tabii böyle bir günde bile kaçak içki ticareti yapmaya çalışanlar olmuş, o yüzden giriş çıkışlarda sıkı kontroller yapılmış.

Tünelin yüksekliği 1,5 ila 1,80 metre arasında değişiyor. Işık olarak yemeklik yağ konmuş fitilli eğreti lambalar kullanılmış.

Tünel'de Ne Var?

Evin önüne geldiğimizde delik deşik duvarlar karşılıyor bizi. Sırplar sonradan burayı öğrenip, top tüfek saldırmış ama "geç kaldılar, biz alacağımızı almıştık" diyor rehber.

Evin her yeri delik deşik

Girince hemen karşımızda; tüneli hayata geçiren mühendislerin resimleri asılı.

Evlerini bağışlayan aile, çalışanlara su vermeyi, yemek pişirmeyi de ihmal etmemiş, tünelin girişinde resimleri var güzel Kolar ailesinin. Savaş sonrasında evleri otantik bir müzeye çevrilmiş ve yaşanan acılar unutulmasın diye çok emek vermişler.

Yaşlı teyzenin su verdiği görüntüler izlediğimiz video da sıkça görülüyor

Bilet gişesine geliyoruz, kişi başı; 10 KM (yaklaşık 20 TL) (2017 yılı)

6 yaş altı çocuklar ücretsiz, bu arada Euro geçmiyor sadece yerel para, aklınızda olsun.

Saraybosna'nın son bayrağı ortadaki olan

Öncelikle şunu belirtmek isterim ki gerçek tünel güvenlik nedeni ile kapalı, havalimanının altından geçen bir tüneli açık tutmak da akla mantığa aykırı zaten.

Sadece ufak bir kısmında yürüyebiliyorsunuz. Giriş biraz alçak, çıkış noktasında artık çok yorulmuşlar ve biran önce sevkiyata başlamak istemişler sanırım. Metin kanguruda Arman uyurken dizlerinin üzerinde geçti bu kısmı.

Düşen havan toplarının verdiği zarar korkunç

İçeri girince bir salona alıyorlar bizi ve kısa bir film izliyoruz, tünel yapılırken ve açıldıktan sonra neler yaşanmış anlatıyor. Gerçek tünelin içini izleyebiliyoruz bu şekilde.

Gerçek tünelin görüntülerini izliyoruz

Saraybosna da yapılacaklar listenizin üst sırasına yazabilirsiniz Umut Tünelini, insanların çaresizlik karşısında neler yapabildiğini anlamak için en azından.

Tünel sadece 30 ay boyunca kullanılmış, sırtlarında 50 kiloluk çantalarla tek sıra halinde girebilmişler. Bazen aynı anda yüklü çantalarıyla 1000 kişi bulunabiliyormuş bu klostrofobik tünelde :O

Oksijen miktarını düşünemiyorum o an içeride.

Ağır yük taşımak için raylar da döşenmiş, hatta Aliya İzetbegoviç tüneli bu rayların üzerinde konmuş koltuk ile geçmiş :) Tünel girişinde sergilenmekte.

Minik müzede ayrıca; Birleşmiş milletlerin yardım paketi adı altında gönderdiği kullanım tarihi geçmiş, milattan kalma yiyecek ve eşyalar, tünelin plan ve projelerinin, yapımı için gereken malzemelerin yazıldığı defterler, maketler de sergileniyor.

Ulaşım

Tramvayın Ilıca istasyonunda indiğinizde Tünel e giden otobüslere binebilirsiniz. yaklaşık 10 dakika sonra Tünel durağında inip kısa bir yürüyüşle ulaşılabiliyor.

Bunun yanında taksiler merkezden 15 Euro'ya götürüyor. Havalimanı yakınında. Biz taksiyle gidelim diye düşünüyorduk gidiş-geliş 30 Euro tabii bir de rica edeceğiz de bizi bekleyecek.

Rehberle gezelim diye Brilliance Tours'a soruyoruz, 105 Euro hesap çıkarıyor bize, bir de ekliyor "ama tünele giriş paralarınız hariç" Oldu canım !

Kazıklanmayın!

Bir başka acentenin önünde bu tabelayı görüyoruz, kişi başı 15 Euro rehberli tur, süper.

Taksi parasına rehberimiz de olacak derken, kapının önündeki, bebek koltuklu jeep'i görünce çok doğru bir seçim yaptığımızı anlıyoruz :)

Memnun kalınca poz verdim :)

Rehberimiz çok tatlı, hiç susmadan konuşuyor (bu iyi bir şey, çoğu bilgiyi ondan öğreniyoruz)

O, 8 yaşındaymış kuşatma zamanı, "Her şeyi çok net hatırlıyorum. Yaşadıklarımız, babamın evdeki bıçağı alıp gidişi hiç aklımdan çıkmıyor"

"Aslında bizim Sırplarla sorunumuz yok, benim çok Sırp arkadaşım var, bunların hepsi siyaset ama aynı şeyleri yeniden yaşayabiliriz" demeyi de ihmal etmiyor.

Katarlıların nasıl maddi yardımda bulunduğunu, Sırp askerlerden para karşılığı silah temin ettiklerini, Tünelden gelen malzemelerin belli noktalarda toplanıp, nasıl dağıtıldığına kadar her ayrıntıyı paylaşıyor. eğer tüneli görmek istiyorsanız tavsiyem kesinlikle; Avio Ekspress ile gitmeniz, hatta bizden de kucak dolusu selam götürün olur mu?